Święto Bożego Narodzenia w prawosławiu jest jednym z najważniejszych i najbardziej uroczystych świąt w kalendarzu liturgicznym. Obchodzone 7 stycznia według kalendarza juliańskiego, różni się od obchodów w kościołach zachodnich zarówno datą, jak i niektórymi tradycjami oraz zwyczajami. W artykule przyjrzymy się bliżej, jak prawosławni wierni przygotowują się do tego święta, jakie obrzędy towarzyszą jego obchodom oraz jakie znaczenie ma ono w ich duchowym życiu.
Przygotowania do Bożego Narodzenia
Post Bożonarodzeniowy
Przygotowania do Bożego Narodzenia w prawosławiu rozpoczynają się od Postu Bożonarodzeniowego, który trwa 40 dni, zaczynając od 28 listopada. Post ten, znany również jako Filipowy Post, jest czasem duchowego oczyszczenia i przygotowania na przyjście Chrystusa. Wierni powstrzymują się od spożywania mięsa, nabiału i innych produktów pochodzenia zwierzęcego, a także starają się unikać rozrywek i skupić na modlitwie oraz refleksji.
Adwentowe nabożeństwa
W okresie postu w cerkwiach odbywają się specjalne nabożeństwa, które mają na celu przygotowanie wiernych do święta Bożego Narodzenia. Wiele z tych nabożeństw ma charakter pokutny, a ich celem jest przypomnienie o potrzebie duchowego oczyszczenia i nawrócenia. Wierni uczestniczą w liturgiach, akatystach oraz molebnych, które pomagają im w duchowym przygotowaniu do święta.
Obchody Bożego Narodzenia
Wigilia Bożego Narodzenia
Wigilia Bożego Narodzenia, zwana również Soczelnik, jest dniem szczególnie ważnym w prawosławnej tradycji. Wierni spędzają ten dzień na modlitwie i przygotowaniach do wieczornej uroczystej kolacji. Tradycyjnie, na stole wigilijnym pojawia się 12 postnych potraw, symbolizujących 12 apostołów. Wśród nich znajdują się takie dania jak kutia, barszcz, pierogi, kapusta z grochem oraz ryby. Kolacja rozpoczyna się od wspólnej modlitwy i dzielenia się prosforą, czyli specjalnym chlebem liturgicznym.
Liturgia Bożonarodzeniowa
Centralnym punktem obchodów Bożego Narodzenia jest uroczysta Liturgia, która odbywa się w nocy z 6 na 7 stycznia. Wierni gromadzą się w cerkwiach, aby wspólnie celebrować narodzenie Chrystusa. Liturgia Bożonarodzeniowa jest pełna radości i dziękczynienia, a jej kulminacyjnym momentem jest odśpiewanie hymnu „Chrystus się rodzi, chwalcie Go!”. W trakcie nabożeństwa wierni przystępują do sakramentu Eucharystii, co jest dla nich szczególnym momentem duchowego zjednoczenia z Chrystusem.
Tradycje i zwyczaje bożonarodzeniowe
Kolędowanie
Kolędowanie jest jedną z najpiękniejszych tradycji bożonarodzeniowych w prawosławiu. Grupy kolędników, często przebranych w tradycyjne stroje, odwiedzają domy wiernych, śpiewając kolędy i składając życzenia. Kolędy mają charakter religijny i opowiadają o narodzeniu Chrystusa, a także o radości i nadziei, jakie przynosi to wydarzenie. Kolędnicy są zazwyczaj obdarowywani smakołykami i drobnymi upominkami.
Święto Jordanu
Boże Narodzenie w prawosławiu jest ściśle związane z obchodami Święta Jordanu, które przypada na 19 stycznia. Jest to święto upamiętniające chrzest Jezusa w rzece Jordan przez Jana Chrzciciela. Wierni uczestniczą w uroczystych nabożeństwach, a także w procesjach nad rzeki, jeziora czy inne zbiorniki wodne, gdzie odbywa się rytualne poświęcenie wody. Woda ta, zwana wodą jordańską, jest następnie zabierana do domów i używana do błogosławieństwa oraz ochrony przed złem.
Znaczenie duchowe Bożego Narodzenia
Wcielenie Słowa Bożego
Boże Narodzenie w prawosławiu ma głębokie znaczenie teologiczne, związane z tajemnicą Wcielenia Słowa Bożego. Wierni wierzą, że w osobie Jezusa Chrystusa Bóg stał się człowiekiem, aby zbawić ludzkość. Wcielenie jest postrzegane jako akt nieskończonej miłości i miłosierdzia Boga wobec ludzi. Święto to przypomina wiernym o Bożej obecności w ich życiu oraz o konieczności naśladowania Chrystusa w codziennym postępowaniu.
Radość i nadzieja
Boże Narodzenie jest również czasem radości i nadziei. Wierni świętują narodzenie Zbawiciela, który przynosi pokój i zbawienie. Jest to czas, kiedy rodziny gromadzą się razem, aby wspólnie celebrować i dzielić się miłością. W prawosławnej tradycji Boże Narodzenie jest okazją do odnowienia więzi rodzinnych i społecznych, a także do okazywania miłosierdzia i pomocy potrzebującym.
Podsumowanie
Święto Bożego Narodzenia w prawosławiu jest pełne głębokich tradycji i zwyczajów, które mają na celu duchowe przygotowanie wiernych do przyjścia Chrystusa. Od Postu Bożonarodzeniowego, przez uroczystą Wigilię, aż po radosne kolędowanie i obchody Święta Jordanu, każdy element tego święta ma swoje znaczenie i symbolikę. Boże Narodzenie jest czasem radości, nadziei i miłości, a także okazją do duchowego odnowienia i zbliżenia się do Boga.